Zeze'ye dair ne varsa!

Merhabalar, öncelikle uzun zamandır yayın yapmadığım ve kısıtlı miktarda kitap okuduğum için yaptığım "Okuma Maratonu 1" başlıklı yazımın işe yaramadığını söylemem gerekiyor. Ancak istediğim kadar okuyamasam bile yorumlama kısmına geri dönüş yapmaya karar verdim. Böylece çoğunlukla okunduktan sonra sana hissettirdiği ilk izlenimleri hatırlayabileceğin bir yerin oluyor. Günlük gibi tıpkı. 

Çok yazdım ama hala kendimce kitap yorumlamadım. Bu yazımda adından anlaşılacağı üzere Zeze'ye yani yediden yetmişe herkesin okuyup kalbinde bir yer ayırdığı kahramana odaklanacağım. 

Şeker Portakalı/ Jose Mauro De Vasconcelos
   182 sayfa/ Can Yayınları
   Çevirmen: Aydın Emeç 
    122. baskı




Sanırım Can Yayınlarının yeni kapaklarına karşı çok büyük bir sevgi duymasam da bu kapakları sevdiğimi itiraf ederek başlamalıyım. 

Kitabı -bilmeyen kaldıysa eğer- kısaca özetlemem gerekirse, Brezilya'nın küçük bir yerleşim biriminde yoksul bir ailenin on bir çocuğundan biri olarak doğan Zeze'nin henüz beş buçuktan altı yaşındayken "acıyı keşfetme" öyküsüdür bu kitapta anlatılan. Ancak öyle saf öyle güzel bir acıdır ki gençlerin ya da yetişkinlerin anlayamayacağı kadar özeldir de yaşayan için bence. 

Sonsuz düş gücüne ve eşsiz bir öğrenme becerisine sahip bu çocuk her anlatılan bölümde daha da size yakın olur. Bazen özenirsiniz, bazen üzülürsünüz, bazen de kollarını açıp sarılmak yanında olmak istersiniz. En azından ben böyle hissettim. Kısacak bir kitap olmasına rağmen gözlerim doldu, tüylerim ürperdi. 

Ben bu kitabı her ne kadar küçük yaşlarda -dokuz, on yaşlarımda- okuduğumu hatırlasam da bana ilk kez okuyormuş tadı verdi. Gerçi okumuş ve hatırlıyor olsanız bile Zeze sizi kitabın satırlarında bekleyen bir dost her zaman; Şeker Portakalı'nda ve diğer kitaplarında. 

Güneşi Uyandıralım/ Jose Mauro de Vasconcelos
    273 sayfa/ Can Yayınları
    Çevirmen: Aydın Emeç 
     64. baskı 






Güneşi Uyandıralım da bu defa beş buçuktan altı yaşındaki hınzır, Şeytan'ın oğlu denilen çocuğu yoksul ailesinden uzakta Brezilya'nın Natal kentinde zengin bir ailenin yanında buluruz. Evlat edinen, rahat ama zorunluluklar altında bir hayat sunan yeni ailesinin yanında, okulunda ve arkadaşlarıyla görürüz Zeze'yi. 

Bu kitabı ben Şeker Portakalı'nı sevdiğimden daha az seviyorum diyemem. Çünkü kitabın sayfaları arasında hala aynı çocuk ve maceraları var. Şeker Portakalı'nın ardından şimdi de kurbağası var. Üç kitap içinde sanırım ben sahip olduğu her şeyi ele alırsak, en çok kurbağayı seviyorum.

Zeze'nin büyüme sancıları yavaş yavaş başlarken çevresindeki her şeyi ne kadar sihirli kıldığı da görülmeye değer. Yeni edindiği hobiler ve bununla ilgili ortaya çıkan bazı anlatımlar arkadaşlarımdan biriyle günlük hayatta espri yapabilmemize bile sebep oldu üstelik. Yani yazıldığı kırk iki sene önceden bu yana hala kalıcı ve bize fazla yakın. 

 Delifişek/ Jose Mauro de Vasconcelos
  85 sayfa/ Can Yayınları 
  Çevirmen: İnci Kut
   33. Baskı






Delifişek her ne kadar bir son sayılsa da Güneşi Uyandıralım'da anlatılanlara yeni bir şey eklemeyen aksine eksik kalanları kendince tamamlayan bir tür "dile getirilmeyenleri dile getirme" kitabı, bence. 

Kitabın önsözünde bahsedildiği üzere kitap Vasconcelos'un en sevdiği kitaplarında ilk sıralarda yer alıyormuş çünkü dile getirmek isteği sorunları ve özgürleşme çabasını bir çeşit kendini de yansıtan Zeze'nin düşünce ve sözleriyle ifade etmiş. Böyle bir önsözden sonra kitabı okumaya başlayınca elbette ince eleştiriler göze çarpıyor. 

Bunun yanında Zeze'nin büyüdüğünü ve hayallerinden sıyrılıp önünü görmeyi deneyen bir delikanlı olduğunu görüyoruz. Tıpkı büyüyünce hepimizin başına geldiği gibi o da gerçekçi bir insana dönüşüyor. 

Nasıl ki birlikte büyüdüğünüzün farkında olacak kadar yaş farkının fazla olduğu bir kardeşi, kuzeni, komşu çocuğunu gözlemleyebilirsiniz objektif bir şekilde; işte ben de yeniden okuduğumda bu üç kitabı -üçlemeyi- bir çeşit gözlemle sonlandırdım. Yazdıklarımsa dışardan bakan bir insana anlatabileceğim kadarıyla bir kardeş, kuzen, komşu çocuğuydu. Belki siz de benim gibi bir büyüyüşü gözlemlemek istersiniz. Umarım da istersiniz...

NOT: Delifişek'teki çevirmen değişikliğine rağmen aynı tadı aldım mı diye soracak olursam kendime, evet aldım. Bunun zorluğunu tahmin ederek buradan İnci Kut'a teşekkür etmek istiyorum.